Bruidsbikini
In deze wisselcolumn brengt elke maand een andere columnist een ode aan een Arabische kunstvorm. Schrijfster Esra Seval Dede trapt af.
Als klein kind vond ik het geweldig om mijn moeder te zien haken. Elke avond kroop ik naast haar en observeerde ik de snelle bewegingen van haar hand. Ze kon binnen een aantal secondes de mooiste motieven maken. Met maar een paar steken zag ik boogjes en hoekjes tevoorschijn komen. Ik kon niet wachten om het ook te kunnen doen.
Alle vrouwen in mijn familie begonnen in hun tienertijd met het maken van deze borduursels. Het zijn stukken die je uiteindelijk op je televisie en salontafel drapeert. Maar ze zijn meer dan dat. Ze zijn onlosmakelijk verbonden met mijn cultuur. Ze zijn een kunstvorm. Vroeger liet het de kunde van een vrouw zien. De dag na haar huwelijk werden al haar creaties aan de muren van een kamer vast gepind. Een expositie waar de gasten naar konden kijken en zich over konden verwonderen.
Tegenwoordig zijn deze exposities niet meer gebruikelijk. We hebben überhaupt geen tijd om een bruidsschat te maken. Vroeger bleef je thuis en werkte je eraan totdat je trouwde. Mijn moeder niet trouwens. Zij was niet geïnteresseerd in de huwelijksmarkt. Competitie was haar drijfveer om zoveel mogelijk van deze stukjes te maken. Samen met haar nicht hield ze wedstrijden. Wie kon het snelst een tafelkleed of een set servetten maken? Hun moeders beoordeelden of het haakwerk goed genoeg was. Het moest strak en even zijn. Mijn moeder was een natuurtalent. Toen ze naar Nederland kwam, had ze lange tijd geen ander bezigheid dan het maken van haar creaties. Ze werd in het buurthuis zelfs ooit benaderd door een modestudent. Zij vroeg mijn moeders hulp bij haar eindpresentatie. Mijn moeder werkte een week lang non-stop achter elkaar door. Ze haakte meerdere jurken in allerlei kleuren en vormen. Een paar maanden later vertelde de studente enthousiast dat ze een negen had gehaald voor haar eindpresentatie. Mijn moeder had ze jammer genoeg niet uitgenodigd. De jurken zag ze ook niet terug.
Ik was dertien toen ik aan mijn eerste haakwerk begon. Ik ben net zo competitief als mijn moeder. Ik had grootste doelen met mijn eerste creatie. “Ik wil een bikini maken!” Riep ik enthousiast tegen mijn tantes die zich verzameld hadden in onze woonkamer. Ze begonnen te lachen.
“Wat heb je aan een bikini, Esra? Ga je het aandoen? Buiten? Maak gewoon een tafelkleed!” Zei mijn oudste tante.
“Hoe gaan wij überhaupt een bikini beoordelen? Niemand heeft ooit een bikini gehaakt in de familie. Maar ik vind het wel interessant”, zei mijn jongste tante. De gemengde reacties weerhielden mij niet om aan de slag te gaan. Dag en nacht zat ik aan mijn bikini te werken, terwijl mijn tantes toekeken. Af en toe gaven ze me tips. Ze vertelden mij welke motieven ik het beste kon gebruiken en hoe ik het beste mijn haaknaald kon vasthouden. Soms giechelden ze wanneer ik mijn bikini ging passen. “Jouw echtgenoot zal versteld staan van je kunde”, zeiden ze dan.
Een week later was mijn bikini af. Vol trots paradeerde ik in de woonkamer in mijn parelwitte creatie. Mijn tantes startten met hun kritische beoordelingen: ik kreeg een ruim voldoende.
“Ik kan niet wachten om later je bikini bruidsschat te zien”, grapte mijn jongste tante. Mijn bikini was een stap in mijn ontwikkeling als Turkse vrouw. Als opstandige Turkse vrouw. Het zorgde voor een extra connectie met mijn cultuur en met de vrouwen in mijn familie. Op dit moment ben ik de volgende vrouw in de familie die hoort te trouwen.
“Minder schrijven en meer zoeken naar een man”, zei mijn oudste tante laatst aan de telefoon. “Een man zou gek zijn als hij niet om jouw hand vraagt. Vooral niet met die bikini!” Zei ze erbij.
Ooit zal ik mijn bruidsschat ook exposeren zoals mijn moeder, met of zonder huwelijk. Het laat de rijke geschiedenis van mijn afkomst zien. De veelzijdige motieven van de borduursels van mijn familie zijn net zo kneedbaar als onze tradities. En mijn kinderen zal ik ook leren borduren. Stiekem hoop ik dat ze er even opstandig mee zullen zijn als ik.
